کد مطلب:275457 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:257
ثواب و فضیلت انتظار
در بیان جمله ای از اخبار وارده در ثواب و فضیلت انتظار، به نحو اختصار. در كمال الدین از حضرت صادق علیه السلام روایت شده كه فرمودند: هر كس از شماها بمیرد با ایمان در حالی كه منتظر باشد مثل كسی است كه در خیمه حضرت قائم علیه السلام در خدمت آن جناب باشد. و در حدیث دیگر از پدران خود از حضرت امیرالمومنین علیه السلام روایت فرموده كه فرمودند: هر كس انتظار فرج ما را داشته باشد مانند كسی است كه در راه خدا در خون خودش غلطیده باشد. و در حدیث دیگر حضرت صادق علیه السلام فرمود: خوشا به حال شیعیان قائم ما، كه انتظار ظهور او را داشته باشند در زمان غائب بودن او، و اطاعت او نمایند در زمان ظهور او، ایشانند اولیاء خدا كه ترس و حزنی نیست بر آنها در روز جزاء. و از حضرت رسول صلی الله علیه و آله مروی است كه:
[ صفحه 16]
افضل عبادتها انتظار فرج داشتن است. و در بحار از عبدالحمید واسطی منقول است كه گفت: به حضرت امام محمد باقر علیه السلام گفتم كه: ما دست از بازارها و كسبهای خود برداشته ایم، به جهت انتظار این امر، به نحوی كه بعضی از ما نزدیك است سائل به كف شود. فرمود: ای عبدالحمید آیا گمان می كنی كسی كه در راه خدا چنین كند، خداوند فرج و گشایش باو ندهد؟ خدا رحمت كند بنده ای را كه خودش را برای یاری ما نگاه می دارد، خدا رحمت كند بنده ای را كه امر ما را احیاء می كند. گفتم: اگر به حال انتظار بمیرم پیش از ظهور قائم شما، چه ثواب دارم؟ فرمود: هر كس از شماها كه در حال انتظار حضرت قائم از دنیا برود، و عزم یاری كردن او را داشته باشد در زمان ظهورش، مثل كسی است كه در ركاب او جهاد كرده باشد و شهید شده باشد. و از حضرت امام زین العابدین علیه السلام منقول است كه فرمودند: انتظار فرج داشتن، از افضل اعمال است. و در احتجاج از آن حضرت روایت است كه به ابی خالد كابلی فرمودند كه: طولانی می شود زمان غائب بودن ولی خدا - كه دوازدهمین از اوصیاء حضرت رسول صلی الله علیه
[ صفحه 17]
و آله و سلم و ائمه بعد از آن جناب است - ای ابا خالد، بدرستی كه آن مومنانی كه در زمان غائب بودن او می باشند و اعتقاد و یقین به امامت او دارند و انتظار زمان ظهور او را می كشند، بهتراند از اهل هر زمانی، زیرا كه خداوند تبارك و تعالی چنان عقل و هوشی به آنها عطا فرموده كه غائب بودن امامشان با حضور او نزد آنها یكسان است، و قرار داده آنها را در آن زمان به منزله كسانی كه جهاد نمودند در خدمت حضرت رسول - صلی الله عیه و آله و سلم - با كفار به شمشیر. ایشانند مومنین خالص و شیعیان ما به حقیقت و راستی، و دعوت كنندگان بسوی دین خدا عز و جل، به آشكار و نهان. و در خبر دیگر است كه فرمود: هر مومنی كه ثابت بماند بر ولایت ما، در زمان غائب بودن قائم ما، عطاء می فرماید حق تعالی به او ثواب هزار شهید را، كه مثل شهدای بدر و احد باشند. مولف گوید كه چون باقی بودن بر حال انتظار لازمه ثبوت ولایت و علامات آن است، می توان این ثواب را برای آن اثبات نمود. و در كمال الدین از صقر بن ابی دلف روایت است كه گفت شنیدم از حضرت امام محمد تقی علیه السلام كه فرمود: امام بعد از من پسر من علی است، امر او امر من است و گفتار او گفتار من است، و اطاعت او اطاعت
[ صفحه 18]
من. و امام بعد از او پسر او حسن است، امر او امر پدرش علی است و قول او قول پدر اوست و طاعت او طاعت پدر او. آنگاه ساكت شدند. گفتم: یابن رسول الله پس كیست امام بعد از امام حسن عسكری؟ حضرت گریه شدیدی نمودند، آنگاه فرمودند: بدرستی كه امام بعد از امام حسن عسكری پسر اوست، كه قائم بحق و منتظر است. گفتم: یابن رسول الله (ص) چرا او را قائم می نامند؟ فرمودند: برای آنكه قیام می فرماید بعد از اینكه نام او از میان رفته باشد و بیششتر قائلین به امامت او از دین برگردند. (یعنی به جهت طول غیبت او) گفتم: چرا او را منتظر نامند؟ فرمود: به جهت آنكه از برای او غائب شدنی اتفاق می افتد كه بسیار می شود روزگاران و طول می كشد زمان آن پس مومنین خالص به انتظار او باقی می مانند و شك كنندگان او را انكار می كنند و انكار كنندگان به ذكرا و استهزاء می نمایند و كسانی كه وقت برای ظهورش معین می كنند دروغگو می باشند و كسانی كه عجله می كنند هلاك می شوند (یعنی از دین بر می گردند) و كسانی كه فرمان بردار ائمه خود هستند (یعنی چون و چرا نمی كنند و به دستور العمل امامان دین رفتار می كنند) نجات می یابند. مولف می گوید كه مراد از عجله ای را كه باعث هلاكت
[ صفحه 19]
می شود، در مقدمه كتاب كنز الغنائم بیان نموده ام. و از حضرت امیر علیه السلام مروی است كه فرمودند: منتظر فرج باشید و از رحمت خداوند ناامید نباشید، بدرستی كه پسندیده ترین اعمال بسوی حق تعالی انتظار فرج است. و از حضرت صادق علیه السلام مروی است كه فرمود: هر كس از شماها بمیرد، در حالتی كه انتظار ظهور امام زمان را داشته باشد، مانند كسی است كه با حضرت قائم در خیمه آن حضرت باشد. انگاه اندكی ساكت شد، بعد فرمود: بلكه مانند كسی است كه در ركاب او جهاد كند. بعد فرمود: نه و الله، بلكه مانند كسی است كه در ركاب حضرت رسول صلی الله علیه و آله شهید شده باشد. حقیر گوید: در این حدیث سه درجه از ثواب را تدریجا ذكر فرموده اند كه از برای منتظرین ظهور حضرت قائم هست. و در بحار از حضرت امیرالمومنین علیه السلام حدیثی روایت شده كه خلاصه اش این است كه: حق تعالی به كسانی كه در زمان غائب بودن امام، انتظار ظهور او را دارند، و دین خود را محكم نگاه می دارند، عطا فرماید آن ثوابهای واقعی كامل را، كه به آزادی عمل نمودند بر طبق احكام واقعیه و عبادات صحیحه قرار داده، اگر چه آنها به سبب غائب بودن آن حضرت، دسترسی به فهمیدن حكمهای واقعی و عبادات حقیقی نداشته باشند، (یعنی به
[ صفحه 20]
ازای اعمال و عبادات ظاهریه كه مطابق تكلیف فعلی خود بجا می آورند، اجر و ثواب اعمال و عبادات كامله حقیقه را مرحمت می فرماید، به واسطه فضیلت انتظار داشتن از برای ظهور امام علیه السلام و اخذ واقعیات احكام). و در نجم ثاقب از غیبت شیخ طوسی (رحمه الله علیه) از مفضل روایت است كه گفت: ذكر نمودیم قائم علیه السلام را، و كسی كه مرد از اصحاب ما، كه انتظار او را می كشید. پس حضرت صادق علیه السلام فرمود به ما كه: چون حضرت قائم علیه السلام خروج كند كسی بر سر قبر مومن می آید، پس به او می گوید كه ای فلان، بدرستی كه ظاهر شد صاحب تو، پس اگر خواهی كه ملحث شود و اگر می خواهی كه اقامت كنی در نعمت پروردگار خود پس اقامت داشته باش. مولف گوید از این حدیث ظاهر می شود كه این مطلب كه زنده شدن در زمان ظهور آن بزرگوار باشد، یكی از جمله فوائد انتظار است، چنانچه این فائده در دعای برای آن حضرت نیز وارد شده. و از ابی حمزه روایت است كه گفت به حضرت صادق علیه السلام عرض كردم: فدایت شوم، پیر و بی قوه شده ام و اجلم نزدیك شده است و می ترسم پیش از وقوع امر فرج شما بمیرم. فرمودند: ای ابا حمزه، هر كسی كه ایمان بیاورد به ما و تصدیق كند حدیث ما را و منتظر زمان فرج ما باشد، مثل كسی می ماند كه در زیر علم حضرت قائم علیه السلام
[ صفحه 21]
شهید شده باشد، بلكه ثواب كسی را دارد كه در ركاب حضرت رسول صلی الله علیه و آله شهید شده باشد. و در حدیث دیگر از آن حضرت مروی است كه فرمود: هر كس از شماها بمیرد در حالتی كه انتظار فرج را داشته باشد افضل است نزد حق تعالی از بسیاری از شهیدان بدر و احد. و در برهان از مسعده روایت شده كه گفت: در محضر مبارك حضرت صادق علیه السلام بودم كه پیرمرد منحنی وارد شد، در حالتی كه به عصای خود تكیه نموده بود. پس سلام كرد و حضرت جواب سلامش را دادند. آنگاه عرض كرد: یا ابن رسول الله (ص) دست خود را بدهید من ببوسم. حضرت دست خود را دادند و بوسید. آنگاه شروع كرد به گریه كردن. حضرت فرمودند: ای شیخ چرا گریه می كنی؟ عرض كرد: فدایت شوم، بقدر صد سال است كه عمرم در انتظار قائم شما گذشته، هر ماهی نو می شود، می گویم در این ماه ظاهر می شود، و هر سالی تازه می شود، می گویم در این سال واقع می شود. اكنون پیر و ناتوان شده ام و اجلم فرا رسیده و هنوز به مراد دل خود نرسیده ام و ظهور فرج شما را ندیده ام. [1] .
پس چرا گریه نكنم و حال آنكه، بعض شما را پراكنده در اطراف زمین، و بعضی را كشته به ظلم اعدای
[ صفحه 22]
دین می بینم. پس حضرت صادق علیه السلام گریان شدند و فرمودند كه: ای شیخ، اگر زنده ماندی تا زمانی كه ببینی قائم ما را، می باشی در مقام رفیع بسیار عالی، و اگر پیش از ظهور حضرت او در انتظارش مردی، پس در روز قیامت در زمره آل محمد صلوات الله علیهم محشور خواهد شد، و آنها مائیم كه امر به تمسك به ما نموده، در آنجا كه فرمود: انی مخلف فیكم الثقلین فتمسكوا بهما لن تضلوا كتاب الله و عترتی اهل بیتی. یعنی بدرستی كه من دو چیز بزرگ عالی مقام در میان شما می گذارم، پس متوسل به آنها بشوید تا هیچ وقت گمراه نگردید، یكی كتاب خدا قرآن، و دیگری عترت من كه اهل بیت منند. آن پیرمرد چون این بشارت عظمی را شنید، جزع و گریه اش ساكن گردید و گفت: مرا با وجود این بشارت باكی از مرگ نیست. آن گاه حضرت صادق علیه السلام فرمودند: ای شیخ، بدان كه قائم ما بیرون می آید از صلب حضرت امام حسن عسكری، و امام حسن عسكری بیرون می آید از صلب امام علی النقی، و علی بیرون می آید از صلب امام محمد تقی، و محمد بیرون می آید از صلب حضرت علی بن موسی، و علی بیرون می آید از صلب حضرت موسی كه پسر من است و او از صلب من خارج گردیده، ما دوازده نفریم كه تمام ما معصوم و پاكیزه از هر گناه و كثافتی می باشیم.
[ صفحه 23]
تنبیه (یاد آوری): اختلافی كه در ثواب انتظار در بعض اخبار مشاهده می شود، باعتبار اختلاف منتظرین است در درجات معرفت و تقوی و انتظار، البته هر كس اكمل است ثوابش هم اكمل است.
[ صفحه 24]
[ صفحه 16]
افضل عبادتها انتظار فرج داشتن است. و در بحار از عبدالحمید واسطی منقول است كه گفت: به حضرت امام محمد باقر علیه السلام گفتم كه: ما دست از بازارها و كسبهای خود برداشته ایم، به جهت انتظار این امر، به نحوی كه بعضی از ما نزدیك است سائل به كف شود. فرمود: ای عبدالحمید آیا گمان می كنی كسی كه در راه خدا چنین كند، خداوند فرج و گشایش باو ندهد؟ خدا رحمت كند بنده ای را كه خودش را برای یاری ما نگاه می دارد، خدا رحمت كند بنده ای را كه امر ما را احیاء می كند. گفتم: اگر به حال انتظار بمیرم پیش از ظهور قائم شما، چه ثواب دارم؟ فرمود: هر كس از شماها كه در حال انتظار حضرت قائم از دنیا برود، و عزم یاری كردن او را داشته باشد در زمان ظهورش، مثل كسی است كه در ركاب او جهاد كرده باشد و شهید شده باشد. و از حضرت امام زین العابدین علیه السلام منقول است كه فرمودند: انتظار فرج داشتن، از افضل اعمال است. و در احتجاج از آن حضرت روایت است كه به ابی خالد كابلی فرمودند كه: طولانی می شود زمان غائب بودن ولی خدا - كه دوازدهمین از اوصیاء حضرت رسول صلی الله علیه
[ صفحه 17]
و آله و سلم و ائمه بعد از آن جناب است - ای ابا خالد، بدرستی كه آن مومنانی كه در زمان غائب بودن او می باشند و اعتقاد و یقین به امامت او دارند و انتظار زمان ظهور او را می كشند، بهتراند از اهل هر زمانی، زیرا كه خداوند تبارك و تعالی چنان عقل و هوشی به آنها عطا فرموده كه غائب بودن امامشان با حضور او نزد آنها یكسان است، و قرار داده آنها را در آن زمان به منزله كسانی كه جهاد نمودند در خدمت حضرت رسول - صلی الله عیه و آله و سلم - با كفار به شمشیر. ایشانند مومنین خالص و شیعیان ما به حقیقت و راستی، و دعوت كنندگان بسوی دین خدا عز و جل، به آشكار و نهان. و در خبر دیگر است كه فرمود: هر مومنی كه ثابت بماند بر ولایت ما، در زمان غائب بودن قائم ما، عطاء می فرماید حق تعالی به او ثواب هزار شهید را، كه مثل شهدای بدر و احد باشند. مولف گوید كه چون باقی بودن بر حال انتظار لازمه ثبوت ولایت و علامات آن است، می توان این ثواب را برای آن اثبات نمود. و در كمال الدین از صقر بن ابی دلف روایت است كه گفت شنیدم از حضرت امام محمد تقی علیه السلام كه فرمود: امام بعد از من پسر من علی است، امر او امر من است و گفتار او گفتار من است، و اطاعت او اطاعت
[ صفحه 18]
من. و امام بعد از او پسر او حسن است، امر او امر پدرش علی است و قول او قول پدر اوست و طاعت او طاعت پدر او. آنگاه ساكت شدند. گفتم: یابن رسول الله پس كیست امام بعد از امام حسن عسكری؟ حضرت گریه شدیدی نمودند، آنگاه فرمودند: بدرستی كه امام بعد از امام حسن عسكری پسر اوست، كه قائم بحق و منتظر است. گفتم: یابن رسول الله (ص) چرا او را قائم می نامند؟ فرمودند: برای آنكه قیام می فرماید بعد از اینكه نام او از میان رفته باشد و بیششتر قائلین به امامت او از دین برگردند. (یعنی به جهت طول غیبت او) گفتم: چرا او را منتظر نامند؟ فرمود: به جهت آنكه از برای او غائب شدنی اتفاق می افتد كه بسیار می شود روزگاران و طول می كشد زمان آن پس مومنین خالص به انتظار او باقی می مانند و شك كنندگان او را انكار می كنند و انكار كنندگان به ذكرا و استهزاء می نمایند و كسانی كه وقت برای ظهورش معین می كنند دروغگو می باشند و كسانی كه عجله می كنند هلاك می شوند (یعنی از دین بر می گردند) و كسانی كه فرمان بردار ائمه خود هستند (یعنی چون و چرا نمی كنند و به دستور العمل امامان دین رفتار می كنند) نجات می یابند. مولف می گوید كه مراد از عجله ای را كه باعث هلاكت
[ صفحه 19]
می شود، در مقدمه كتاب كنز الغنائم بیان نموده ام. و از حضرت امیر علیه السلام مروی است كه فرمودند: منتظر فرج باشید و از رحمت خداوند ناامید نباشید، بدرستی كه پسندیده ترین اعمال بسوی حق تعالی انتظار فرج است. و از حضرت صادق علیه السلام مروی است كه فرمود: هر كس از شماها بمیرد، در حالتی كه انتظار ظهور امام زمان را داشته باشد، مانند كسی است كه با حضرت قائم در خیمه آن حضرت باشد. انگاه اندكی ساكت شد، بعد فرمود: بلكه مانند كسی است كه در ركاب او جهاد كند. بعد فرمود: نه و الله، بلكه مانند كسی است كه در ركاب حضرت رسول صلی الله علیه و آله شهید شده باشد. حقیر گوید: در این حدیث سه درجه از ثواب را تدریجا ذكر فرموده اند كه از برای منتظرین ظهور حضرت قائم هست. و در بحار از حضرت امیرالمومنین علیه السلام حدیثی روایت شده كه خلاصه اش این است كه: حق تعالی به كسانی كه در زمان غائب بودن امام، انتظار ظهور او را دارند، و دین خود را محكم نگاه می دارند، عطا فرماید آن ثوابهای واقعی كامل را، كه به آزادی عمل نمودند بر طبق احكام واقعیه و عبادات صحیحه قرار داده، اگر چه آنها به سبب غائب بودن آن حضرت، دسترسی به فهمیدن حكمهای واقعی و عبادات حقیقی نداشته باشند، (یعنی به
[ صفحه 20]
ازای اعمال و عبادات ظاهریه كه مطابق تكلیف فعلی خود بجا می آورند، اجر و ثواب اعمال و عبادات كامله حقیقه را مرحمت می فرماید، به واسطه فضیلت انتظار داشتن از برای ظهور امام علیه السلام و اخذ واقعیات احكام). و در نجم ثاقب از غیبت شیخ طوسی (رحمه الله علیه) از مفضل روایت است كه گفت: ذكر نمودیم قائم علیه السلام را، و كسی كه مرد از اصحاب ما، كه انتظار او را می كشید. پس حضرت صادق علیه السلام فرمود به ما كه: چون حضرت قائم علیه السلام خروج كند كسی بر سر قبر مومن می آید، پس به او می گوید كه ای فلان، بدرستی كه ظاهر شد صاحب تو، پس اگر خواهی كه ملحث شود و اگر می خواهی كه اقامت كنی در نعمت پروردگار خود پس اقامت داشته باش. مولف گوید از این حدیث ظاهر می شود كه این مطلب كه زنده شدن در زمان ظهور آن بزرگوار باشد، یكی از جمله فوائد انتظار است، چنانچه این فائده در دعای برای آن حضرت نیز وارد شده. و از ابی حمزه روایت است كه گفت به حضرت صادق علیه السلام عرض كردم: فدایت شوم، پیر و بی قوه شده ام و اجلم نزدیك شده است و می ترسم پیش از وقوع امر فرج شما بمیرم. فرمودند: ای ابا حمزه، هر كسی كه ایمان بیاورد به ما و تصدیق كند حدیث ما را و منتظر زمان فرج ما باشد، مثل كسی می ماند كه در زیر علم حضرت قائم علیه السلام
[ صفحه 21]
شهید شده باشد، بلكه ثواب كسی را دارد كه در ركاب حضرت رسول صلی الله علیه و آله شهید شده باشد. و در حدیث دیگر از آن حضرت مروی است كه فرمود: هر كس از شماها بمیرد در حالتی كه انتظار فرج را داشته باشد افضل است نزد حق تعالی از بسیاری از شهیدان بدر و احد. و در برهان از مسعده روایت شده كه گفت: در محضر مبارك حضرت صادق علیه السلام بودم كه پیرمرد منحنی وارد شد، در حالتی كه به عصای خود تكیه نموده بود. پس سلام كرد و حضرت جواب سلامش را دادند. آنگاه عرض كرد: یا ابن رسول الله (ص) دست خود را بدهید من ببوسم. حضرت دست خود را دادند و بوسید. آنگاه شروع كرد به گریه كردن. حضرت فرمودند: ای شیخ چرا گریه می كنی؟ عرض كرد: فدایت شوم، بقدر صد سال است كه عمرم در انتظار قائم شما گذشته، هر ماهی نو می شود، می گویم در این ماه ظاهر می شود، و هر سالی تازه می شود، می گویم در این سال واقع می شود. اكنون پیر و ناتوان شده ام و اجلم فرا رسیده و هنوز به مراد دل خود نرسیده ام و ظهور فرج شما را ندیده ام. [1] .
پس چرا گریه نكنم و حال آنكه، بعض شما را پراكنده در اطراف زمین، و بعضی را كشته به ظلم اعدای
[ صفحه 22]
دین می بینم. پس حضرت صادق علیه السلام گریان شدند و فرمودند كه: ای شیخ، اگر زنده ماندی تا زمانی كه ببینی قائم ما را، می باشی در مقام رفیع بسیار عالی، و اگر پیش از ظهور حضرت او در انتظارش مردی، پس در روز قیامت در زمره آل محمد صلوات الله علیهم محشور خواهد شد، و آنها مائیم كه امر به تمسك به ما نموده، در آنجا كه فرمود: انی مخلف فیكم الثقلین فتمسكوا بهما لن تضلوا كتاب الله و عترتی اهل بیتی. یعنی بدرستی كه من دو چیز بزرگ عالی مقام در میان شما می گذارم، پس متوسل به آنها بشوید تا هیچ وقت گمراه نگردید، یكی كتاب خدا قرآن، و دیگری عترت من كه اهل بیت منند. آن پیرمرد چون این بشارت عظمی را شنید، جزع و گریه اش ساكن گردید و گفت: مرا با وجود این بشارت باكی از مرگ نیست. آن گاه حضرت صادق علیه السلام فرمودند: ای شیخ، بدان كه قائم ما بیرون می آید از صلب حضرت امام حسن عسكری، و امام حسن عسكری بیرون می آید از صلب امام علی النقی، و علی بیرون می آید از صلب امام محمد تقی، و محمد بیرون می آید از صلب حضرت علی بن موسی، و علی بیرون می آید از صلب حضرت موسی كه پسر من است و او از صلب من خارج گردیده، ما دوازده نفریم كه تمام ما معصوم و پاكیزه از هر گناه و كثافتی می باشیم.
[ صفحه 23]
تنبیه (یاد آوری): اختلافی كه در ثواب انتظار در بعض اخبار مشاهده می شود، باعتبار اختلاف منتظرین است در درجات معرفت و تقوی و انتظار، البته هر كس اكمل است ثوابش هم اكمل است.
[ صفحه 24]
[1] لمولفه:
گذشت عمر من اندر فراغ يار دريغ
ز هجر غرقه خون شد دل فكار دريغ
شد از فراقش روزم سياه چون شب تار
گذشت عمرو بمردم در انتظار دريغ
.